Türk Şirketlerinin Yurt Dışı Yatırımları: Stratejiler ve Büyüme Fırsatları

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türk Şirketlerinin Yurt Dışı Yatırımları: Yeni Stratejiler ve Fırsatlar

Son yıllarda Türk şirketlerinin yurt dışına yaptığı yatırımlar, küreselleşme stratejilerinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Özellikle stratejik pazarlara yönelen bu yatırımlar, emek yoğun sektörlerde iç piyasada artan üretim maliyetleri nedeniyle daha da cazip hale gelmektedir. Şirketler, rekabet avantajlarını artırmak ve yeni pazarlara açılmak amacıyla yatırımlarını bu yönde şekillendirmektedir. Küresel dijitalleşme, yeşil ekonomiye geçiş, tedarik zincirlerindeki dönüşümler, politik belirsizlikler ve jeopolitik çatışmalar, Türk şirketlerinin uluslararası yatırımlarında belirleyici faktörler arasında yer almaktadır. Bu tür stratejik yatırımlar, şirketlerin büyüme hedeflerini desteklerken, aynı zamanda yeni iş fırsatlarını da beraberinde getirmektedir.

TÜRK ŞİRKETLERİ STRATEJİK YATIRIMLAR GERÇEKLEŞTİRİYOR

Türk şirketleri, Mısır gibi stratejik pazarlarda yatırımlarını artırarak sektörel çeşitliliği sağlama yolunda önemli adımlar atmaktadır. Mısır’da beyaz eşyadan tekstile, lojistikten turizme kadar birçok sektörde yatırımları bulunan önde gelen şirketler arasında Arçelik, Evyap, Hayat Holding, LC Waikiki, Şişecam, Temsa, Yeşim Tekstil, Eroğlu Holding, Şahinler Holding ve Yıldız Holding dikkat çekiyor. Türkiye’nin geniş küresel üretim ağlarından birine sahip olan Beko, Mısır’da 46. fabrikasını açarak üretim yaptığı ülke sayısını 14’e çıkarmıştır. Tekstil sektöründe güçlü bir oyuncu olan Eroğlu Global Holding, Mısır’da 40 milyon dolarlık yatırımla hayata geçireceği fabrikayı Ocak 2025’te faaliyete geçirecek ve bu tesisle 2,750 kişilik istihdam sağlamayı hedefliyor. Hayat Kimya da yaklaşık on yıldır faaliyet gösterdiği Mısır’da 2024 sonuna kadar 55 milyon dolarlık yatırım planlarını açıkladı. Amerika kıtasına hızlı bir giriş yapan ASKO Holding, taşınabilir asansör üreticisi Hy-Brid Lifts ve Kanada merkezli traktör üreticisi Buhler’i alarak dikkatleri üzerine çekmiştir. Ayrıca, Gedik Holding, Hindistan’daki yatırımlarını genişletme kararı almış ve Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Sırbistan gibi pazarlarda büyüme stratejilerine ağırlık vermektedir. Cezayir’in yanı sıra 3 kıtada 20’den fazla tesise sahip olan Tosyalı Holding, Afrika’daki varlığını güçlendirmek için Senegal’de 200 milyon dolarlık bir çelik ve haddehane tesisi inşa etmeyi planlamaktadır. Şirket, Avrupa ve Amerika’daki olası satın almalarla da global varlığını artırmayı hedefliyor.

SANAYİCİLERİN YURT DIŞI YATIRIM İŞTAHI GÜÇLENİYOR

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Uluslararası Yatırım Pozisyonu verilerine göre, yurt içinde yerleşiklerin yurt dışına yaptığı doğrudan yatırımlar 2022 yılında 4,9 milyar dolar seviyesindeyken, 2023 yılında bu rakam 5,7 milyar dolara yükselmiştir. Yatırımların yüzde 60,5’ini Avrupa’ya yapılan yatırımlar oluşturmaktadır; Hollanda ve ABD, sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 23,3 ile en çok yatırım yapılan ülkeler arasında bulunmaktadır. Son beş yılda sanayi sektörüne yapılan yurt dışı yatırımlarda önemli artışlar gözlemlenmiştir. 2019 yılında 5 milyar dolar seviyesinde olan sanayi yatırımları, 2023 yılında yaklaşık 10,3 milyar dolara çıkarak Türk sanayicilerinin küresel pazarlardaki genişleme çabalarını ortaya koymaktadır.

2.146 FİRMANIN SERMAYESİ 57,9 MİLYAR DOLARA ULAŞTI

Ticaret Bakanlığı’nın Yurt Dışı Yatırım Anketi-2024 raporuna göre, Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yurtdışında gerçekleştirdiği 2,146 yatırımın 31 Aralık 2023 itibarıyla sermaye pozisyonu 57,9 milyar dolar olarak tespit edilmiştir. Yurt dışı yatırımların dağılımı incelendiğinde, toplam 2,146 yatırımın 828’i Avrupa Birliği ülkelerinde, 457’si ise Diğer Avrupa Ülkeleri olarak gruplandırılan Birleşik Krallık, Rusya Federasyonu, Balkan ülkeleri, EFTA üyeleri ve Doğu Avrupa ülkelerinde bulunmaktadır. Diğer Asya Ülkelerinde 233, Kuzey Amerika’da 223, Yakın ve Ortadoğu Asya Ülkelerinde 213, Kuzey Afrika’da 81, Diğer Afrika Ülkelerinde 61, Okyanusya ve Kutup Bölgesi’nde 22, Orta Amerika ve Karayipler Bölgesi’nde 17, Güney Amerika’da ise 14 adet yatırım mevcuttur. Kuzey Afrika bölgesi, Fas, Tunus, Libya, Cezayir ve Mısır’ı içeren toplam yatırımlar içinde yüzde 3,7 paya ve 2,2 milyar dolar sermaye pozisyonuna sahiptir. Gürcistan ve Azerbaycan gibi komşu ülkelerle birlikte Ortadoğu ve Körfez ülkeleri ise yüzde 3,2’lik bir paya ve 1,8 milyar dolar sermaye pozisyonuna sahiptir.

YURT DIŞINDA SAĞLANAN İSTİHDAM 187 BİNİ AŞTI

Türk şirketlerinin yurtdışı yatırımları sektörel olarak incelendiğinde, Avrupa Birliği ülkeleri grubunda finans ve sigorta faaliyetleri ön plana çıkmaktadır. Bu sektörü ulaştırma ve depolama, gıda içecek ve tütün ürünleri imalatı, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri ile bilgi ve iletişim sektörleri takip etmektedir. Yurtdışındaki Türk yatırımlarında sağlanan istihdam da 2023 yılında yüzde 5,9 artarak 176 bin 827’den 187 bin 256’ya yükselmiştir.

ROMANYA DOYDU, POLONYA İŞTAHLI

Ekonomim’den İmam Güneş’e konuşan DEİK Yurt Dışı Yatırımlar İş Konseyi Başkanı Kübra Orakçıoğlu Kazan, Türk şirketlerinin yurt dışı yatırım trendlerini değerlendirdi. Mobilya ve ev tekstili sektörlerinin ABD’de büyüdüğünü, yatak üretiminde ise Çin ve Japonya’ya yatırımların arttığını belirten Kazan, şu bilgileri paylaştı: “Afrika’da demir-çelik, liman işletmeciliği ve enerji yatırımları hız kazanırken, Romanya’da doygunluk gözlemleniyor. Polonya, Avrupa Birliği’nin üretim üssü olma potansiyeli ile Türk yatırımcıların radarında. 2025 yılında yatırımlarda temkinli bir büyüme öngörüyoruz. Dünyada genel bir durağanlaşma süreci var. AB, resesyon ve borçlanma sürecinde olduğu için yatırımların yavaşlaması bekleniyor. Ancak finans ve yapay zeka merkezli yatırımlar öne çıkacak.”

Mücevher sektörü, altına getirilen kota nedeniyle rekabet gücünü kaybederek geçen yıl yatırıma başladığı Dubai’den sonra şimdi de Mısır’a yönelmektedir. Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Yakın, Mısır’a yönelik yatırım planlarının hızla arttığını, vergi avantajları ve serbest ticaret anlaşmalarının cazip olduğunu ifade etmiştir. Diğer yandan, mobilya sektörü de Mısır’da yatırım hazırlıklarına başlamış ve bu konuda pazara hakim olan Türk firmaları destek sağlamaktadır.

KONFEKSİYON VE TEKSTİL: İYİ Kİ MISIR’A GİTTİK

Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) Başkanı Gürkan Tekin, “Mısır’daki devrim öncesinde konfeksiyon ve tekstil sektöründe ciddi bir yatırım yapılmıştı. Türk şirketleri olarak Mısır’da çok güçlü bir üretici pozisyonundayız. Son yıllarda firmalar kapasitelerini büyütüyor. ABD’ye sıfır gümrükle ürün satmak büyük avantaj sağlıyor. Biz de firma olarak 2016 yılında Mısır’a yatırım yaptık. ‘İyi ki gittim’ diyorum. Gitmeseydik muhtemelen küçülürdük.” sözleriyle Mısır’daki yatırımların önemine dikkat çekmiştir.

MAKİNE VE OTOMOTİV ROMANYA’DA BÜYÜYOR

Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karavelioğlu, “Dünyada yerelleşme akımı var. Yerel bir firma olabilmek için o ülkeye yatırım yapmanız gerekiyor. Firmalarımız uzun zamandır Romanya’da yatırım yapıyor. Özellikle otomotiv sektöründeki yatırımların artmasıyla yan sanayi olarak makine sektörü de varlığını güçlendirmiştir. Makine sektörü yüzde 75 yerlilik oranına sahip. Ancak bugünler, ithalata dayalıysan rahat, yerliysen o kadar zor geçiriyor.” ifadelerini kullanmıştır.

İTALYA’DA GIDA, KUZEY AFRİKA’DA TARIM YATIRIMLARI ARTTI

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Tarım Kurulu Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu, “Gıda sektöründeki firmalar yatırımda ağırlıkla Avrupa’yı tercih ediyor. Çikolata ve şekerleme üreticileri İtalya’ya odaklanıyor. Ayrıca Romanya’da da yatırımlar mevcut. Kuzey Afrika’da toprak satın alanlar ve işleme yapan firmalarımız mevcut. Bu yatırımlar son 2-3 senedir artış gösteriyor. Küresel bir marka olma hedefi, düşük maliyetli üretim ve uygun iklim koşulları yatırımda öne çıkan etkenler arasında. Ayrıca Avrupa’da AB menşeli ürün satmak büyük bir avantaj sağlıyor. Bu da yatırım kararlarını etkileyen bir faktör.” şeklinde değerlendirmelerde bulunmuştur.

KUZEY AFRİKA’DA MÜŞTERİ İLE ORTAK YATIRIM

Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Başkanı Talha Özger, “Artan maliyetlerden kaynaklı firmaların yurt dışına yatırım yaptıklarını görüyoruz. Ancak mutfak eşyaları bakımından bu işi başka ülkelerde yapmak mümkün değil. Plastik ürünler ağırlıklı olmak üzere iş birliği yatırımları var. Bir firmamız, Fas’ta mal sattığı üreticisi ile ortak yatırım yaptı. Mısır’da bir iştah var. Bizim asıl içerideki yapısal sorunlarımızı çözmemiz önemli. Üretimin devam etmesini istiyorsak, üreticilerin sorunlarına çözüm bulmalıyız.” değerlendirmesini yapmıştır.

AB’DE İŞ YAPMA KOLAYLIĞI, MISIR’DA UCUZ İŞ GÜCÜ

Sanayicilerin yatırımları, küreselleşme ve düşük maliyetli iş gücü gerekçeleriyle değişim göstermektedir. Avrupa’nın en büyük kablo rakoru üreticisi Bimed’in Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Mertöz, yatırım gerekçelerini iş yapma kolaylığı olarak açıklamaktadır. Mertöz, AB sınırlarında üretimin, KDV ve termin avantajlarıyla tercih edildiğini, yerel teşviklerin de etkili olduğunu belirtmektedir. Hazır giyim ve tekstilde Türk şirketlerinin hâkim olduğu Mısır ise düşük maliyetli üretim ve ABD’ye sıfır vergi avantajıyla yatırımcıları çekmektedir. Sanayiciler, buradaki Türk firmalardan rehberlik alarak yatırımlarını yönlendirmektedir.

3 YIL İÇİNDEKİ YATIRIM PLANLARINDA ZİRVEDE ABD VAR

PwC’nin araştırmasına göre, şirketlerin önümüzdeki üç yıl içerisinde yeni yatırım planladıkları ülkelere bakıldığında, ilk dörtte yüzde 19’luk pay ile ABD, yüzde 15 ile Almanya, yüzde 7 ile ise Rusya ve Çin yer almaktadır. Mevcut yatırımlarda ön plandaki ülkeler, gelecek üç yılda da muhtemel destinasyonlar olarak varlıklarını sürdürmektedir. ABD ve AB dışında kalan ve diğer kategorisi içerisinde belirtilen destinasyonlar arasında Fas, Kazakistan, Brezilya, Suudi Arabistan, Meksika ve Hindistan yer almaktadır. Türk yatırımcılar, küresel arenada son dönemde ön plana çıkan gelişmekte olan ülkeleri de yatırımları için planlarına dahil etmektedir.

Kaynak: Patronların Dünyası