Akaryakıt Fiyatlarındaki Değişim ve Alım Gücü Kaybı

Akaryakıt Fiyatlarındaki Değişim ve Alım Gücü

Patronlar Dünyası'nın haberine göre, akaryakıt fiyatlarındaki dalgalanmalar, 2018 ve 2021 yıllarında yaşanan kur atakları, 2022 Şubat ayında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı ve 2023 yılı içindeki vergi düzenlemeleri gibi faktörler nedeniyle hız kazanmıştır. 2009 yılında piyasaya sürülen en büyük banknot olan 200 TL’nin, 2015 yılından bu yana benzin ve motorin karşısındaki alım gücü ise ciddi bir şekilde düşmüştür. İğneden ipliğe her şeyin fiyatı üzerinde etkili olan yakıt fiyatlarının yıllar içerisindeki seyri, hem 200 TL’lik banknot hem de kartlı harcamalar üzerinden detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Ekonomimden Özder Şeyda Uyanık'ın haberine göre, 2015 yılında benzinin litresi 4,25 TL iken, 2024 Kasım ayında bu fiyat 42,32 TL'ye yükselmiştir. Motorin fiyatları da benzer bir artış göstermiş, 2015 yılında 3,78 TL olan motorin litresi, 2024 Kasım’da 44,18 TL'ye çıkmıştır. Bu süre zarfında benzinin fiyat artışı TL bazında yüzde 896, motorin fiyat artışı ise yüzde 1069 oranında gerçekleşmiştir. Ortalama bir binek aracın deposunu 45-65 litre arasında kabul edersek, araç deposunun doldurma maliyetinin özellikle 2021 yılı sonrasında hızla yükseldiği görülmektedir.

En büyük banknot olan 200 TL ile 2015 yılında 47,06 litre benzin ya da 52,91 litre motorin satın alınabilirken, 2024 Kasım ayında bu miktar sırasıyla yalnızca 4,73 litre benzin ve 4,53 litre motorin olmuştur. Bu durum, yaklaşık yüzde 90 oranında bir alım gücü kaybını göstermektedir. Ayrıca, 200 TL’nin depoyu doldurma gücü de benzer bir oranda azalmıştır. 2015 yılında benzinli bir aracın deposunun yüzde 86’sı, motorinli bir aracın deposunun ise yüzde 96’sı 200 TL ile doldurulabilirken, 2024 Kasım’da benzinli 55 litre bir deponun yalnızca yüzde 9’u, motorinli deponun ise yüzde 8’i doldurulabilmektedir.

BKM verilerine göre, banka ve kredi kartıyla yapılan “benzin ve yakıt istasyonları” harcamalarında da dikkat çekici değişimler gözlemlenmektedir. 2015 Ocak ayında, banka kartlarıyla akaryakıt harcaması ortalama 58,97 TL, kredi kartlarıyla ise 163,25 TL olarak kaydedilmiştir. Ancak, 2024 Eylül ayında bu rakamlar banka kartlarında 494,70 TL, kredi kartlarında ise 1.243,32 TL olmuştur. İşlem başına yapılan harcama tutarlarının, ayın ilk günlerindeki benzin litresi fiyatları üzerinden incelendiğinde, hacimlerin azaldığı açıkça gözlemlenmektedir. 2020 pandemi döneminde düşen yakıt fiyatları dışında, genel azalış trendi pek değişmemiştir. 2015 yılında işlem başına yapılan harcama tutarıyla ortalama 13,87 litre benzin alınabilirken, kredi kartlarıyla bu rakam 38,41 litreye çıkmıştır. Ancak, 2024 yılı Eylül ayında banka kartıyla yapılan işlem tutarı 11,42 litreye, kredi kartıyla yapılan işlem tutarı ise 28,71 litreye düşmüştür.

Kaynak: Patronlar Dünyası