Akciğer Kanseri ve Hava Kirliliği: Sağlık Üzerindeki Etkileri

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Akciğer Kanseri ve Hava Kirliliği: Tehlikeli İlişki

Günümüzün en yaygın kanser türleri arasında akciğer kanseri ilk sıralarda yer almaktadır. Sanayileşme, şehirleşme ve insan faaliyetleri nedeniyle artan dış mekan hava kirliliği, akciğer kanseri riskini %10 oranında artırdığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı da akciğer kanseri gelişiminde önemli bir etken olarak öne çıkmaktadır.

Türkiye’de 2022 yılında hava kirliliğine bağlı hastalıklardan dolayı 68 bin 440 kişi hayatını kaybetmiştir. Hava kirliliğinin en fazla etkilediği iller sırasıyla İstanbul, İzmir, Bursa, Ankara, Manisa, Balıkesir, Aydın, Konya, Mersin ve Adana olarak belirlenmiştir.

Kara Rapor’da Türkiye’nin Durumu

Hava kalitesiyle ilgili olarak her yıl yayınlanan Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) tarafından hazırlanan Kara Rapor’a göre, Türkiye’de hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle yaşanan ölümler arasında kalp-damar hastalıkları, kronik solunum hastalıkları, kanser, diyabet ve kronik böbrek hastalıkları ile solunum enfeksiyonları ön sıralarda yer almaktadır.

En Fazla Hava Kirliliği Kaynaklı Ölüm Yaşanan Şehirler

Hava kirliliği nedeniyle en fazla ölüm kaydedilen şehirler arasında İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara ilk sıraları alırken, bu illeri Manisa, Balıkesir, Aydın, Konya, Mersin ve Adana takip etmektedir.

Hava Kirliliği Nedeniyle Ölüm Oranları

Hava kirliliğinin ölüm nedenleri arasında en yüksek orana sahip il %41,11 ile Hakkari’dir. Bu oran Batman’da %34,2, Şırnak’ta %30,24, Muş’ta %30,23, Malatya’da %29,41, Iğdır’da %24,43, Şanlıurfa’da %24,32, Ağrı’da %23,86, Osmaniye’de %23,44 ve Gaziantep’te %23,06 olarak kaydedilmiştir.

Fosil Yakıt Kullanımı: Önemli Bir Risk Faktörü

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından desteklenen Küresel Hastalık Yükü çalışmasına göre, hava kirliliği dünya genelinde ölüme neden olan riskler arasında ikinci sırada yer almaktadır. Gümüşel, bu çalışmaya atıfta bulunarak, 2021 yılında Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) sonucu ölümlerin %47,91’inin, iskemik kalp hastalığı sonucu ölümlerin %27,73’ünün, inme sonucu ölümlerin %27,44’ünün, akciğer kanseri sonucu ölümlerin %18,56’sının ve diyabet sonucu ölümlerin %17,01’inin hava kirliliğine bağlı gerçekleştiğini belirtmiştir.

Önlem Almak Mümkün

Hava kirliliği, halk sağlığı açısından büyük bir risk oluşturmasına rağmen önemli ölçüde önlenebilir bir sorundur. Bu sorunun çözümü için atılacak adımlar arasında fosil yakıt kullanımını terk etmek, enerji ve sanayi tesislerini sıkı bir şekilde denetlemek, toplu taşıma sistemlerini tercih etmek ve kent planlamasını buna uygun şekilde yapmak yer almaktadır.

Kadınlar Dış Ortam Kirliliğinden Daha Fazla Etkileniyor

Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Akciğer Kanseri Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Pınar Akın Kabalak, ulaşım araçları, fabrikalar, orman yangınları, volkanik hareketlilik, rafineriler, temizlik malzemeleri ve inşaat malzemeleri gibi kaynaklardan havaya karışan kanserojen gazların kirliliğe neden olduğunu ifade etmiştir.

Akciğer Kanseri: En Yaygın Ölüm Sebeplerinden Biri

Akciğer kanseri, dünya genelinde kansere bağlı ölümlerin başlıca nedeni olarak kaydedilmektedir. Araştırmalar, dış mekan hava kirliliğinin tek başına akciğer kanseri riskini %10 artırdığını göstermektedir. Hava yollarını döşeyen dokuların her nefeste toksik maddelere maruz kalması, bu dokuların normal büyüme özelliklerini kaybetmesine ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmalarına yol açmaktadır. Özellikle sanayisi gelişmiş toplumlarda bu risk daha fazladır.

İç mekan hava kirliliği ise daha fazla tehlike arz edebilir. Bina inşaatında kullanılan malzemelerdeki asbest varlığı veya düşük kaliteli yapı malzemeleri nedeniyle ortaya çıkan radon gazı, akciğer kanseri riskini artıran faktörler arasında bulunmaktadır. Düşük gelirli toplumlarda kapalı alanlarda ısınmak veya yemek pişirmek için fosil yakıt kullanımı da solunum yolu dokularını hasarlandırarak kansere yol açabilir. Araştırmalar, kadınların dış ortam kirliliğinden erkeklere göre daha fazla etkilendiğini göstermektedir.

Riski Azaltmak İçin Öneriler

Hava kirliliğine bağlı hastalıklarda riski azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Sigara ve diğer tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır.
• Özellikle küçük yerleşim birimlerinde asbest içeren ürünler kullanılmamalıdır.
• Orman yangınlarına yol açabilecek piknik faaliyetlerinden uzak durulmalı veya bu faaliyetler için izin verilen alanlar tercih edilmelidir.
• Riskli meslek grupları için iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulması ve gerekli denetimlerin yapılması önemlidir.
• Toprak, su ve hava kirliliğine yol açan işletmelere karşı idari işlemler yapılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.
• Küresel iklim krizi ile mücadelede uluslararası toplumla işbirliği yapılmalıdır.

Akciğer Kanserinden Korunmanın Yolları

Akciğer kanseri, genellikle sigara içme, pasif içicilik, hava kirliliği ve genetik faktörlerle ilişkilidir. Ancak, bazı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve önlemlerle akciğer kanserinden korunmak mümkündür. İşte bu konuda dikkate alınması gereken önemli yollar:

• Sigara İçmemek: Sigara içmek, akciğer kanserinin en büyük risk faktörüdür. Sigara dumanında 70’ten fazla kanserojen madde bulunmaktadır.
• Pasif İçicilikten Kaçınmak: Sigara içen kişilerle aynı ortamda bulunmak sağlığı olumsuz etkileyebilir.
• Hava Kirliliğine Dikkat Edin: Dış mekan hava kirliliği ve iç mekan hava kalitesi üzerinde dikkatli olunmalıdır. Eski binalarda bulunan asbest ve radon gazı riski göz önünde bulundurulmalıdır.
• Radon Gazından Korunma: Radon, doğal olarak toprakta bulunan radyoaktif bir gazdır. Evde radon testi yaparak gerekli önlemler alınmalıdır.
• Sağlıklı Beslenme: Antioksidanlardan zengin bir diyet, hücrelerin zarar görmesini engelleyebilir. Kırmızı et ve işlenmiş etlerin tüketimi sınırlanmalıdır.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Fiziksel aktivite, bağışıklık sistemini güçlendirir ve genel sağlık durumunu iyileştirir.
• Düşük Asbest Maruziyeti: Asbest, akciğer kanseri riskini artıran bir madde olarak bilinir. Gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır.
• Genetik Test ve Tarama: Ailede akciğer kanseri öyküsü varsa, genetik testler ve düzenli sağlık kontrolleri yapılmalıdır.
• Alkol Tüketimini Sınırlamak: Aşırı alkol tüketimi, kanser riskini artırabilir.
• Stresten Kaçınmak ve Ruhsal Sağlık: Kronik stres, bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Ruhsal sağlığı korumak önemlidir.
• Yararlı Takviyeler ve İlaçlar: Belirli bitkisel takviyeler, akciğer sağlığını destekleyebilir. Ancak, kullanılmadan önce doktora danışılmalıdır.

Sağlıklı yaşam tarzı, erken teşhis ve bilinçli sağlık takipleri, akciğer kanserinin önlenmesinde atılacak en önemli adımlardır.

Kaynak: Anadolu Ajansı (AA)
Daha fazla bilgi için: Ensonhaber