İstanbul’un Boğaziçi Köprüsü: Tarihsel Önemi ve Günümüzdeki Rolü

İstanbul'un İki Yakası: Tarihi Bir Hayal

Ensonhaber.com'un haberine göre; İstanbul'un Asya ve Avrupa kıtalarını birleştirme fikri, tarih boyunca taşıdığı siyasi, ticari ve kültürel önemle, milattan öncesine kadar uzanan köklü bir hayal olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu coğrafyada hüküm süren medeniyetlerin en büyük ideallerinden biri, iki kıtanın birbirine bağlanmasıydı. Bu bağlamda, İstanbul'un tarihi boyunca pek çok plan ve proje ortaya atılmıştır.

Yüzlerce Yıllık Proje

Özellikle 16. yüzyıldan itibaren bu yönde birçok plan ve proje gündeme gelmiş, ancak 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'ne kadar bu hayal bir türlü gerçeğe dönüşememiştir.

Demokrat Parti İsteği ve Reddedilişi

1950'lerde, Demokrat Parti hükümeti, Boğaz’a bir köprü inşa edilmesi için İstanbul Belediyesi, Karayolları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ) uzmanların katılımıyla bir komite kurmuştur. Bu komite, projenin uzman bir firmaya incelenmesini önerdi ve bunun üzerine Karayolları Genel Müdürlüğü, ABD'li bir firmadan teklif aldı; ancak mali ve yönetimsel engeller nedeniyle proje hayata geçirilemedi.

İnönü ve Ecevit'in Karşı Çıkışı

Rahmetli Başbakan Adnan Menderes'in Boğaz'a köprü yapmak istemesine, dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü “yıkılır” diyerek karşı çıkmıştı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) 1968 yılında 1. Boğaz Köprüsü'nün yapılmaması için dava açmış ve “Boğaz Köprüsü, Türkiye ve İstanbul'un başına gelen en büyük felakettir” açıklaması yapmıştır. Ayrıca, dönemin CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit de köprüyü istemediğini tarihçiler tarafından dile getirilen sözleriyle belirtmiştir. Ecevit, mitinglerde dahi “Köprüden zenginler geçecek. Hiç gereği yokken İstanbul'a asma köprü yapıyorlar. Bu köprüden mutlu azınlık, zenginler geçecektir.” demiştir.

Boğaz'ın Güzelliği Tartışmaları

CHP'li Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya ise, “Boğaz'ın güzelliğini bozar.” ifadelerini kullanarak projeye karşı çıkmıştır. Dönemin CHP'li Maliye Bakanı Prof. Dr. Besim Üstünel ise, “Köprü akıl ve hesap işi değildir.” diyerek projeye karşı olan görüşünü ortaya koymuştur. Ayrıca bazı kesimler, “Boğaz Köprüsü yerine Zap Suyu'na köprü yapalım.” diyerek yatırımı engellemeye çalışmıştır.

İstanbul'un Trafik Sorunu ve Köprü İhtiyacı

İstanbul'un 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra hızlı bir kentleşme sürecine girmesi, yerleşim yerlerinin büyümesi ve göç dalgaları, şehirdeki trafik sorununu artırmış ve Boğaz'da köprülerin inşası için ilk adımlar atılmıştır.

İngiliz ve Alman Firmalarının Katkısı

İki kıtanın birbirine bağlanması amacıyla hazırlanan proje kabul edilmiş ve yapımını İngiliz ve Alman firmaları üstlenmiştir. Boğaziçi Köprüsü'nün inşasına, Şubat 1970'de Beylerbeyi ayak sahasında yapılan bir törenle başlanmıştır. Toplam uzunluğu 1560 metre, kuleler arası uzunluğu 1074 metre olan 6 şeritli köprünün inşası sırasında 63 bin metreküp kazı yapılmış, 71 bin metreküp beton, 4 bin ton betonarme çeliği, 17 bin ton yapı çeliği ve 6 bin ton kablo çeliği kullanılmıştır.

Yapım Süreci ve Maliyet

Boğaziçi Köprüsü, yaklaşık 3 yıl 8 ayda tamamlanmış ve köprünün yapımı için ödenen rakam 23 milyon 213 bin 666 dolar (dönemin rakamlarıyla 191 milyon 785 bin 265 lira) olmuştur. Megakentin iki yakasını birbirine bağlayan ilk köprü olan Boğaziçi Köprüsü, Cumhuriyet'in 50. yıl dönümünde, 30 Ekim 1973'te dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından açılmıştır.

15 Temmuz Şehitler Köprüsü

Boğaziçi Köprüsü'nün adı, 26 Temmuz 2016'dan itibaren, 15 Temmuz'daki hain darbe girişimi sırasında burada hayatını kaybedenlerin anısına "15 Temmuz Şehitler Köprüsü" olarak değiştirilmiştir. İlk yılında günde ortalama 24 bin araca hizmet veren köprü, 15 yıl boyunca İstanbul'un iki yakası arasında kara ulaşımını sağlayan tek bağlantı yolu olma görevini sürdürmüştür. 1988'den itibaren Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, 26 Ağustos 2016'dan itibaren Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve 20 Aralık 2016'dan bu yana da Avrasya Tüneli ile bu görevi paylaşmaya başlamıştır.

Günlük Araç Geçişi ve Maratonlar

Bugüne kadar yüz milyonlarca aracın geçişini sağlayan köprü, İstanbul ulaşımının çok önemli bir halkası olma özelliği taşımakta ve megakentin trafik yükünü azaltma konusunda büyük rol oynamaktadır. Köprüyü günlük ortalama 190 binden fazla araç kullanmaktadır. Ayrıca, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nü de kapsayan güzergahta 1979'dan itibaren maraton düzenlenmekte ve her geçen yıl daha fazla ilgi görmektedir. Bu maraton, uluslararası alanda da oldukça ses getirmektedir.

Kaynak: Ensonhaber