Türkiye’de İşsizlik ve İstihdam Verileri: 2024 3. Çeyrek Raporu

Türkiye'de İşsizlik ve İstihdam Verileri: 2024 3'üncü Çeyrek Raporu

Patronlar Dünyası'nın haberine göre; Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) çeyreklik dönemler bazında açıkladığı verilere göre, 2024 yılının temmuz-eylül dönemini kapsayan 3’üncü çeyrekte, önceki üç aylık döneme göre işgücü 496 bin kişi artarak 36 milyon 173 bine, istihdamdakiler de 296 bin kişi artarak 32 milyon 993 bine ulaşmıştır. Ülkedeki toplam aktif işsiz sayısı ise net 200 bin kişi artarak 3 milyon 180 bine yükselmiştir. TÜİK’in anket yoluyla belirlediği ve sadece ilgili dönemde aktif iş arama kanallarını kullanmış işsizleri kapsayan bu verilere göre, 3’üncü çeyrekte işsizlik oranı toplamda yüzde 8,4’ten yüzde 8,8’e yükselmiştir. Ancak TÜİK’in “mevsim etkisinden arındırılmış” istatistiklerine göre işsiz sayısı 3’üncü çeyrekte 20 bin kişi azalarak 3 milyon 106 bine, işsizlik oranı ise yüzde 8,8’den yüzde 8,7’ye gerilemiştir.

Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre mevsimsellikten arındırılmış verilere göre eğitim durumu bazında dağılıma göz atıldığında, oldukça dikkat çekici bir tablo ortaya çıkmıştır. Diğer eğitim düzeylerindeki işsiz sayısı fazla değişmezken, hatta ilköğretim mezunlarında gerileme gözlemlenirken, üniversite mezunlarının işsiz sayısında hızlı bir artış yaşanmıştır. Önceki çeyreğe göre 269 bin kişi artan yüksek okul diplomalı işsizlerin sayısı, 1 milyon 106 binle toplam işsizler içinde eğitim düzeyi dağılımında yaklaşık üçte birle en büyük kesimi oluşturmuştur. Aktif iş arayanlara göre belirlenen işsizlik oranı, üniversite mezunu erkek işsizlerde yüzde 5,7’den yüzde 6,4’e, kadın işsizlerde ise yüzde 11’den yüzde 15,4’e, toplam üniversite mezunlarında da yüzde 7,9’dan yüzde 10,3’e yükselmiştir. Buna karşılık, daha önce en büyük kesimi oluşturan lise altı (ilköğretim) mezunu işsizlerin sayısı 91 bin kişi azalarak 1 milyon 26 bine gerilemiştir. Önceki çeyreğe göre; okur yazar düzeyindeki işsizler sadece 2 bin kişi artarak 36 bin, genel lise mezunu işsizler 6 bin kişi artarak 596 bin, mesleki ve teknik lise mezunu işsizler de 13 bin kişilik bir artışla 415 bin kişi olmuştur. İşsizlik oranı okur yazar düzeyindekilerde yüzde 4,4 olarak aynı kalırken, ilköğretim diplomalı­larda yüzde 7,4’ten yüzde 6,9’a, düz lise mezunlarında yüzde 11,3’ten yüzde 10,9’a, mesleki ve teknik lise mezunlarında ise yüzde 9,9’dan yüzde 9,8’e gerilemiştir.

Beyaz yakalı işsizlikte cinsiyet dağılımına bakıldığında, esas artışın kadınlarda olduğu belirlenmiştir. Üç aylık dönemde üniversite mezunu erkek işsizlerin sayısı 54 bin kişi artarak 397 bine ulaşırken, üniversite diplomalı işsiz kadınların sayısı 215 bin kişi artarak 709 bine ulaşmıştır. Anılan dönemde okur yazar düzeyindeki aktif kadın işsizler 3 bin kişi artarak 22 bin, ilköğretim mezunu kadın işsizler 5 bin kişi artarak 368 bin, genel lise mezunu kadın işsizler 2 bin kişi azalarak 273 bin, mesleki ve teknik lise mezunu kadın işsizler 41 bin kişi artarak 211 bin kişi olmuştur. Bu dönemde en büyük artış üniversite diplomalı kadın işsizlerde gerçekleşmiştir. Üniversite mezunu kadınlarda yüzde 15’i aşan işsizlik oranı, okur yazar düzeyindeki kadınlarda yüzde 3,3’ten yüzde 3,8’e, ilköğretim mezunu kadınlarda yüzde 8’den yüzde 8,2’ye yükselmiştir. Düz lise mezunu kadınlarda işsizlik oranı yüzde 17,4’ten yüzde 16,2’ye düşerken, mesleki ve teknik lise mezunu kadınlarda ise yüzde 16,8’den yüzde 19,7’ye yükselmiştir.

Son yıllarda artan üniversite sayıları ile birlikte üniversite öğrencisi sayısı da 7 milyonu aşarken, üniversite mezunlarının sayısındaki hızlı artışa rağmen, ekonomideki daralmanın da etkisiyle beyaz yakalı istihdamının buna paralel artmaması, özellikle kadınlar arasında yüksek öğrenimli işsiz sayısını büyütmektedir. TÜİK’in daha önce açıkladığı eğitim istatistiklerine göre, ülke nüfusunun yüzde 24,6’sını ön lisans, lisans, yüksek lisans ve üzeri olmak üzere yüksek öğrenimliler oluşturmaktadır. Bu oran, yaklaşık 21 milyon kişiye denk gelmektedir. Nüfusta dörtte bir düzeyinde bulunan yüksek öğrenimliler, işgücünün ise yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır. 3'üncü çeyrekte 66 milyona yaklaşan çalışma çağındaki nüfusun 36 milyon 173 bin kişi ile yüzde 54,8’i işgücüne dahil olurken, bunun da 10 milyon 786 bin kişi ile yüzde 28,9’u üniversite mezunlarıdır. Aynı dönemde, 32 milyon 993 bin olan istihdamdaki nüfus içinde yüksek öğrenimliler 9 milyon 680 bin kişi ile yüzde 29,3 pay almaktadır. 3 milyon 180 bin işsizin ise yüzde 34,8’ini üniversite mezunları oluşturmaktadır. 2’nci çeyrekte bu oran yüzde 28,1 düzeyindeydi. Bu veriler ışığında, iş gücüne dahil her 100 kişiden 29’u ve yaklaşık her üç işsizden biri üniversite mezunu olmaktadır.

3’üncü çeyrek itibarıyla aktif iş arayan işsizlerin mesleki niteliklerine göre dağılımında en büyük grubu oluşturan hizmet ve satış elemanları, önceki çeyreğe göre yüzde 12,8 artışla 757 bin kişi olmuştur. 602 bin kişi ile ikinci büyük grubu oluşturan “profesyonel meslek mensupları” kategorisindekilerin sayısı ise önceki çeyreğe göre yüzde 38,1 artış göstermiştir. Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlarda işsiz sayısı yüzde 3,5 azalarak 555 bine, sanatkârlar ve ilgili işlerde işsiz sayısı yüzde 8,4 azalarak 338 bine gerilerken, teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensuplarında bu sayı yüzde 42,5 artarak 332 bine ulaşmıştır. İşsiz sayısı; büro ve müşteri hizmetlerinde yüzde 7,9 azalarak 325 bine, tesis ve makine operatörleri, montajcılarda yüzde 6 azalarak 204 bine gerilemiştir. Yönetici kategorisindekilerde yüzde 12,8 artışla 53 bine yükselen işsiz sayısı, nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünlerinde çalışanlarda ise yüzde 27,8 azalarak 13 bine gerilemiştir.

2024’ün 3’üncü çeyreğine ilişkin TÜİK iş gücü verileri, bir başka çarpıcı tabloyu daha ortaya koymaktadır. Ülke genelinde 15-24 yaş grubundaki 11 milyon 652 bin genç nüfusun yüzde 26,3 oranındaki 3 milyon 70 bini ne çalışmakta ne de okula devam etmektedir. Başka bir deyişle, bu yaş grubundaki her 4 gençten biri eğitimine devam etmediği gibi, herhangi bir işte de çalışmamaktadır. Okur yazar (diplomasız) 103 bin gencin yüzde 83,9 oranındaki 86 bini, ilköğretim mezunu 5 milyon 30 bin gencin yüzde 18,8 oranındaki 973 bini, düz lise mezunu 3 milyon 187 bin gencin yüzde 29,6 oranındaki 945 bini, mesleki ve teknik lise mezunu 1 milyon 873 bin gencin yüzde 30,2 oranındaki 566 bini ve üniversite mezunu 1 milyon 458 bin gencin yüzde 36,3 oranındaki 529 bini bu durumdadır. OECD verilerine göre Türkiye, ne eğitimde ne istihdamda olan genç nüfus oranında uzun yıllardır en başlarda yer almaktadır.

Kaynak: Patronların Dünyası